Tìm hiểu về vận tải đơn trong vận chuyển đường biển

Xu hướng chọn phương thức vận tải đường biển đang hình thành rất mạnh mẽ trong nền kinh tế thị trường. Khi mà những giải pháp giao nhận khác không thể đáp ứng hiệu quả cho việc gửi hàng khối lượng lớn cùng lúc, khoảng cách xa với một chi phí thấp thì đây là sự thay thế tuyệt vời, giúp các chủ hàng có thể giải quyết tốt vấn đề mình đang gặp phải.

Trong vận tải đường biển thì khái niệm vận tải đơn khá quen thuộc. Vậy vận tải đơn là gì? Những nội dung chính của vận tải đơn gồm những gì? Tất cả sẽ có trong bài viết dưới đây.

Vận tải đơn hay còn được gọi là đơn vận (Bill of Lading) là chứng từ vận chuyển do người vận chuyển hoặc đại diện của họ ký phát cho người giao hàng sau khi hàng hóa đã được xếp lên phương tiện vận tải hoặc sau khi đã nhận hàng hóa để vận chuyển đến nơi trả hàng. Vận tải đơn được dùng nhiều nhất trong vận tải đường biển và người ký vận đơn thường là thuyền trưởng (đối với hoặc là đại lý của tàu nếu họ được thuyền trưởng ủy quyền).

Hiểu một cách khác thì đơn vận là bằng chứng về việc người vận chuyển đã nhận hàng hóa với số lượng, chủng loại, tình trạng như được ghi trên vận đơn để vận chuyển đến nơi trả hàng; là bằng chứng về quyền sở hữu hàng hóa, có thể dùng để định đoạt, nhận hàng và là bằng chứng của hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển. Mỗi một lô hàng trước khi vận chuyển đều được ký ủy thác và mang một số ủy thác riêng, dãy số này chính là số vận đơn. Số vận đơn thường nằm dưới phần mã vạch ở góc trên phía bên phải phiếu giao hàng.

Thông thường, đơn vận được ký phát theo bộ gồm các bản gốc và các bản sao. Trọn bộ vận đơn gốc thường có 03 bản gốc giống nhau. Khi thanh toán tiền hàng theo phương thức tín dụng chứng từ, người bán thường phải xuất trình đầy đủ cả 03 bộ vận đơn gốc này thì mới được thanh toán tiền hàng. Và để được nhận hàng, người nhận hàng phải xuất trình một bản vận đơn gốc cho người vận chuyển. Khi đã có một bản vận đơn gốc được xuất trình thì các bản gốc còn lại sẽ không còn giá trị để nhận hàng.

Các điều khoản và điều kiện vận chuyển in ở mặt sau vận đơn bị chi phối bởi luật hàng hải của quốc gia, cũng như các Công ước quốc tế về vận đơn và vận chuyển hàng hóa bằng đường biển. Chính vì thế, tính pháp lý của đơn vận là rất lớn.

Vận đơn bao gồm những gì?

Thông thường, trên vận đơn phải bao gồm nhiều thông tin khác nhau như:

- Tên và trụ sở chính của người vận chuyển

- Nơi nhận hàng

- Cảng xếp hàng

- Cảng dỡ hàng;

- Phần mô tả về loại hàng, kích thước, trọng lượng tịnh, trọng lượng tổng, chủng loại, giá trị của hàng…

- Tên người giao hàng

- Tên người nhận hàng (chú ý vận đơn phải được ký phát dưới dạng vận đơn theo lệnh hay vận đơn vô danh)

- Tên tàu

- Mã kí hiệu hàng hóa và đặc điểm nhận biết hàng hóa mà người giao hàng đã thông báo bằng văn bản trước khi xếp hàng lên tàu và được đánh dấu trên từng đơn vị hàng hóa hoặc bao bì;

- Phí vận chuyển và các khoản thu, cách thức thanh toán…

- Số bản vận đơn gốc đã ký phát cho người giao hàng

- Ngày và địa điểm ký phát vận đơn

- Chữ ký của người vận chuyển hoặc người đại diện khác có thẩm quyền của người vận chuyển.

Vận tải đơn có chức năng như thế nào?

Trong giao thông vận tải, vận đơn có những chức năng quan trọng như:

- Đơn vận đóng vai trò là bằng chứng về việc người vận chuyển đã nhận hàng hóa với số lượng, chủng loại và tình trạng như ghi trên vận đơn để vận chuyển đến nơi trả hàng.

- Bên cạnh đó, nó cũng còn là bằng chứng về sở hữu hàng hóa dùng để định đoạt và nhận hàng. Do có tính chất sở hữu nên vận đơn là một chứng từ lưu thông được. Người ta có thể mua bán hàng hóa ghi trên vận đơn bằng cách chuyển nhượng vận đơn

- Hơn hết, đơn vận cũng là bằng chứng của hợp đồng vận chuyển. Mặc dù bản thân vận đơn không phải là một hợp đồng vì nó chỉ có chữ ký của một bên, nhưng vận đơn có giá trị như một hợp đồng vận chuyển điều chỉnh mối quan hệ pháp luật giữa người vận chuyển và người nhận hàng hoặc người nắm giữ vận đơn.

Từ những chức năng trên, chúng ta có thể thấy vận đơn là một chứng từ không thể thiếu được trong buôn bán quốc tế. Nó là chứng từ quan trọng trong thanh toán quốc tế, bảo hiểm và khiếu nại đòi bồi thường tổn thất, mất mát của hàng hóa.